Naturalna apteka, czyli po prostu „matka natura”, oferuje, nam naturalne immunostymulatory. Jednym z nich jest czarny bez, od dawien dawna stosowany w ziołolecznictwie. Ten powszechnie występujący w naszym kraju krzew kryje w sobie niesamowite moce. Działa przeciwwirusowo, immunostymulująco, lekko napotnie i przeciwzapalnie.
Bez czarny (Sambucus nigra L.), zwany często „drzewem życia”, to jedna z ważniejszych roślin o znaczeniu leczniczym. Jest to wysoki krzew, silnie rozrastający się, czasem występujący w postaci niewysokiego drzewa. Występuje w całej środkowej Europie, północnej Afryce i zachodniej Azji oraz w krajach bałkańskich. W Polsce rośnie powszechnie na terenie całego kraju.
Najpopularniejszymi surowcami wykorzystywanymi w ziołolecznictwie są kwiaty i owoce czarnego bzu.
Kwiaty bzu zawierają flawonoidy (kampferol, rutozyd, kwercetynę, izokwercytynę), a także kwasy organiczne i trójterpeny oraz sole mineralne. Kwiaty stosowane są jako środek napotny, przeciwgorączkowy i uszczelniający naczynia.
Natomiast owoce bzu czarnego, bogate są w polifenole, głównie antocyjany i sambucynę. Owoce czarnego bzu posiadają właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, immunomodulacyjne, przeciwmiażdzycowe i przeciwleukemiczne.
Jak wykorzystać te cenne surowce?
Czas na zbiór całych kwiatostanów to koniec maja i początek czerwca, kiedy to część kwiatów w baldachach jest jeszcze nie rozwinięta. Kwiaty bzu zbiera się w suche dni i po obeschnięciu rosy. Następnie kwiatostany można wysuszyć, oczyścić z szypułek i używać do zaparzania jako znakomitą herbatkę na przeziębienia. Ze świeżo zerwanych kwiatów możemy tez zrobić domowy syrop.
Owoce czarnego bzu zbiera się, gdy wszystkie na baldachu są dojrzałe, czarne i lśniące. Pełna dojrzałość owoców bzu czarnego przypada na sierpień i wrzesień i w tym samym czasie dokonuje się zbioru (nie należy ich zbierać w przypadku, gdy występuje nawet znikoma ilość zielonych i niewybarwionych owoców). Po oczyszczeniu z szypułek owoce możemy wysuszyć lub wykorzystywać świeże do robienia soków.
Pamiętajmy również, że nie wolno spożywać surowych kwiatów i owoców czarnego bzu, muszą być one poddane obróbce termicznej tj. gotowaniu, pasteryzacji lub suszeniu, ponieważ inaktywuje to sambunigryne związek, który może negatywnie wpływać na organizm.
Cóż nam mówią bania naukowe ?
Z badań klinicznych wynika, że:
– objawy grypy u badanych ustąpiły średnio 4 dni wcześniej u osób otrzymujących ekstrakt z czarnego bzu w porównaniu z placebo;
– ekstrakt z czarnego bzu ma działanie przeciwwirusowe poprzez zwiększenie ilości przeciwciał przeciwko wirusowi grypy;
– ekstrakt z czarnego bzu i jego preparaty aktywują zdrowy układ odpornościowy, poprzez zwiększenie produkcji cytokin zapalnych;
Inne badania wskazują również na:
– korzystny wpływ na przebieg grypy, stymulujący odpowiedź immunologiczną i zapobiegający infekcji wirusowej (badania na myszach);
– działanie hamujące na namnażanie ludzkich patogennych wirusów grypy i ludzkim bakteriom chorobotwórczym oraz wirusom (badanie in-vitro).
Przetwory z czarnego bzu można uznać za bezpieczne. Tradycyjne zastosowanie w ziołolecznictwie oraz wyniki badań naukowych wskazują na to, iż bez czarny można stosować profilaktycznie, jak i wspomagająco w leczeniu infekcji grypowych czy różnego rodzaju przeziębień. Silne działanie przeciwutleniejące związków znajdujących się w różnego rodzaju przetworach, koncentratach czy ekstraktach z czarnego bzu ma bardzo korzystny wpływ na zdrowie człowieka.
Źródła:
Waszkiewicz-Robak B., Biller E. Właściwości prozdrowotne czarnego bzu. Probl Hig Epidemiol 2018, 99(3):217-224
Kołodziej B, Drożdżal K. Właściwości przeciwutleniające kwiatów i owoców bzu czarnego pozyskiwanego ze stanu naturalnego. Żywn Nauka Technol Jakość 2011, 4(77): 36-44.
Dyduch J. Bez czarny – charakterystyka biologiczna, wykorzystanie w ziołolecznictwie, kosmetyce i gospodarstwach domowych. Cz. I. Episteme 2014, 25: 21-27.
Kinoshita E., Hayashi K., Katayama H., Hayashi T., Obata A., Anti-Influenza Virus Effects of Elderberry Juice and Its Fractions, Bioscience Biotechnology and Biochemistry, 2012, 76, 9, 1633-1638
Krawitz C., Abu Mraheil M., Stein M., Imirzalioglu C., Domann E., Pleschka S., Hain T., Inhibitory activity of a standardized elderberry liquid extract against clinically-relevant human respiratory bacterial pathogens and influenza A and B viruses, BMC Complementary and alternative Medicine, 2011, 11, 16
Zakay-Rones Z., Thom E., Wollan T., Wadstein J., Randomized study of the efficacy and safety of oral elderberry extract in the treatment of influenza A and B virus infections, Journal of International Medical Research, 2004, 32, 2, 132-140
Barak V., Halperin T., Kalickman I., The effect of Sambucol, a black elderberry-based, natural product, on the production of human cytokines: I. Inflammatory cytokines, European Cytokine Network, 2001, 12, 2, 290-296
Zakay-Rones Z, Varsano N, Zlotnik M, Manor O, Regev L, Schlesinger M, et al: Inhibition of several strains of influenza virus in vitro and reduction of symptoms by an elderberry extract (Sambucus nigra L.) during an outbreak of influenza B Panama. J Altern Complement Med1995; 1: 361 – 369