sygnet

Witamina A jest ważnym składnikiem naszej diety. Mimo że jej niedobór zwykle występuje rzadko, to warto pamiętać, że zaburza prawidłową pracę wielu narządów i układów. Za co odpowiada witamina A? Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę i jak je pokryć?

WITAMINA A – WŁAŚCIWOŚCI

Witamina A należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Pełni w organizmie wiele ważnych funkcji:

  • uczestniczy w procesach rozwoju komórek, pozwala na utrzymanie ich prawidłowej struktury,
  • wpływa na prawidłowy proces widzenia,
  • wspomaga działanie układu rozrodczego i rozwój płodu,
  • usprawnia działanie układu odpornościowego,
  • zapewnia zdrowy stan skóry, pomaga w jej regeneracji i przeciwdziała powstawaniu zmarszczek,
  • neutralizuje wolne rodniki tlenowe.

NA CO DZIAŁA WITAMINA A?

Przeciwutleniające właściwości witaminy A sprawiają, że jest ona składnikiem ograniczającym stres oksydacyjny, który prowadzi do rozwoju stanów zapalnych w organizmie oraz rozwój wielu chorób, takich jak m.in. nowotwory i miażdżyca.

Witamina A jest stosowana w leczeniu trądziku (normalizuję pracę gruczołów łojowych, ogranicza zmiany zapalne i rozwój bakterii). Stosowana zewnętrznie wspomaga gojenie ran i łagodzi nadmierną suchość.

DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE NA WITAMINĘ A

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A zależy od wielu czynników. Zwiększa się u osób z zaburzeniami w obrębie układu pokarmowego, podczas stosowania diet niskotłuszczowych, przedłużających się infekcji oraz w okresie ciąży i laktacji.

Zalecane dzienne spożycie witaminy A wyrażone w µg równoważnika retinolu w poszczególnych grupach osób prezentuje się następująco:

  • dzieci w wieku 1-9 lat: 400-500 µg,
  • dzieci w wieku 10-12 lat: 600 µg,
  • chłopcy od 13 lat i dorośli mężczyźni: 900 µg,
  • dziewczynki od 13 lat i dorosłe kobiety: 700 µg,
  • kobiety w ciąży: 750-770 µg,
  • kobiety w okresie laktacji: 1200-1300 µg.

NIEDOBÓR WITAMINY A

Niedobór witaminy A zwykle związany jest z niedożywieniem, zaburzeniami odżywiania, wchłaniania i pracy trzustki oraz innymi przewlekłymi chorobami. Narażone są również wcześniaki, które nie zdążyły osiągnąć wystarczających zapasów tej witaminy.

Niedobór witaminy A powoduje:

  • zaburzenia widzenia (od tzw. kurzej ślepoty do trwałej utraty wzroku),
  • suchość skóry,
  • nadmierne rogowacenie i złuszczanie naskórka,
  • podatność na infekcję,
  • spowolnienie rozwoju dzieci,
  • zaburzenia płodności.

NADMIAR WITAMINY A

Nadmiar witaminy A również nie jest obojętny dla zdrowia. Występuje głównie z powodu zbyt dużego spożycia retinolu, do którego dochodzi najczęściej wskutek suplementacji. Duże dawki tej witaminy są kumulowane w organizmie i mają toksyczne działanie.

Przy hiperwitaminozie dochodzi do powiększenia wątroby, zwiększonej pobudliwości, rozwoju zmian skórnych, obniżenia gęstości mineralnej kości. Osoby ze zbyt wysokim stężeniem witaminy A cierpią na bóle głowy, utratę apetytu, zmęczenie i nadmierne wypadanie włosów.

Nadmiar witaminy A działa także teratogennie, co oznacza, że jest toksyczny dla rozwijającego się zarodka i płodu. Może spowodować występowanie groźnych wad rozwojowych. Z tego względu kobiety w ciąży i planujące ciąże powinny unikać produktów o najwyższej zawartości retinolu oraz dodatkowej suplementacji, która nie została zalecona przez lekarza.

ŹRÓDŁO WITAMINY A

W roślinach witamina A występuje w postaci karotenoidów, które stanowią jej prowitaminę. Główną prowitaminą jest beta-karoten, który w dużych ilościach znajdziemy w produktach o pomarańczowej, czerwonej i zielonej barwie, takich jak:

  • warzywa: marchew, dynia, brokuły, boćwina, koper ogrodowy, natka pietruszki, szpinak, jarmuż i inne zielone warzywa liściaste,
  • owoce świeże i suszone, m.in.: morele, melon, brzoskwinie, śliwki.

Witamina A w formie retinolu i jego pochodnych występuje w największych dawkach w podrobach. Spore ilości znajdziemy także w jajach, serach żółtych, topionych, maśle, mięsie, w tłustych rybach, drobiu i pozostałych produktach nabiałowych.

Zdrowa, zbilansowana dieta jest w stanie pokryć dzienne zapotrzebowanie na witaminę A, bez ryzyka jej przedawkowania. Jeżeli nie radzisz sobie z odpowiednim komponowaniem menu lub cierpisz dodatkowo na przewlekłe schorzenia, skorzystaj z pomocy dietetyków Instytutu Zdrowia Sofra.